Als ik terugdenk aan de eerste keer dat ik wist dat Chris loog, zie ik hem nog zo voor me
Hij was 4, net oud genoeg om een beetje zijn eigen willetje te ontwikkelen, maar nog klein genoeg om zichzelf te verraden. Ik had hem betrapt met een snoepje in zijn hand. Een snoepje dat ik die ochtend nog duidelijk had opgeborgen in de keukenkast. “Chris, waar heb je dat snoepje vandaan?”, vroeg ik. Hij keek me recht aan en zei zonder blikken of blozen: “Van oma gekregen.” Ik wist dat mijn moeder geen snoep had meegenomen die dag. Maar hoe confronteer je een vierjarige met zoiets? Ik liet het maar gaan.
Naarmate hij ouder werd, werden de leugens groter en ingewikkelder
Op zijn zesde kwam hij een keer thuis met een prachtig kleurboek. “Van wie heb je dat gekregen?”, vroeg ik. Hij vertelde enthousiast dat hij het had gewonnen bij een wedstrijd op school. Ik geloofde hem, trots dat hij blijkbaar iets had gewonnen. Totdat ik later ontdekte dat hij het uit de klas had meegenomen zonder het te vragen. Ik kon hem niet eens boos aankijken, zo beduusd was ik. Hij had zo’n heel verhaal opgehangen over die zogenoemde wedstrijd dat het echt leek. Maar ik wist dat ik toen een grens moest trekken. We gingen samen terug naar school om het kleurboek terug te brengen. Hij schaamde zich dood, maar toch bleef dat liegen een patroon.
Op zijn achtste werd het wat serieuzer
Chris kwam vaak thuis met verhalen over school die gewoon niet klopten. Hij vertelde een keer dat hij de beste van de klas was met rekenen. Zijn juf had hem zelfs een diploma gegeven, zei hij. Ik vroeg voorzichtig waar dat diploma was. “Die heeft de juf nog,” antwoordde hij. Toen ik op een tienminutengesprek met zijn juf vroeg hoe het met rekenen ging, keek ze me verbaasd aan. Chris bleek juist moeite te hebben met rekenen. Het deed me pijn. Waarom verzon hij zulke dingen?
Het hoogtepunt, of eigenlijk dieptepunt, kwam toen hij 10 was
Hij had een kleine rode bal mee naar huis genomen. “Van wie is die bal, Chris?”, vroeg ik. Hij keek me aan met diezelfde grote ogen die ik inmiddels zo goed kende. “Van Alain. Hij heeft hem aan mij gegeven omdat hij toch een nieuwe krijgt.” Het klonk te mooi om waar te zijn. Toen ik de moeder van Alain een paar dagen later tegenkwam op het schoolplein, vroeg ik haar naar die bal. Ze wist nergens van. Ik confronteerde Chris diezelfde avond, en na lang aandringen gaf hij toe dat hij de bal uit Alains tas had gepakt. Ik werd woest. Hoe kon hij denken dat dit oké was?
Ik dacht dat ik alles inmiddels wel had meegemaakt, tot vorige week
Chris, nu 11, vertelde dat hij zijn huiswerk al had gemaakt. Ik had het zo druk gehad met werk die dag dat ik het niet meteen controleerde. De volgende ochtend kreeg ik een berichtje van zijn juf. Chris had helemaal niets ingeleverd. Toen ik hem ermee confronteerde, kwam hij met een heel verhaal over hoe hij het op school had laten liggen en dat een klasgenoot het zou meenemen. Het klonk weer zo overtuigend dat ik bijna wilde geloven dat het waar was. Maar mijn instinct zei anders. Ik besloot zijn tas te doorzoeken en vond het onafgemaakte huiswerk tussen zijn spullen.
“Waarom, Chris?” vroeg ik die avond
Ik was zo teleurgesteld, zo moe van altijd maar dat liegen. Hij haalde zijn schouders op en zei niets. Ik weet niet of hij niet wilde praten of gewoon niet wist waarom hij het deed. Maar het voelde als een breekpunt. Hoe kon ik hem helpen als hij mij niet eens de waarheid kon vertellen?
De frustratie werd bij mij alleen maar erger
Soms had ik het gevoel dat ik in een soort strijd met hem zat die ik nooit kon winnen. Zoals die keer dat hij met een kapotte vaas bij me kwam en beweerde dat de kat het had gedaan. We hebben geen kat. Ik keek hem recht aan en vroeg hoe hij dacht dat ik hem kon geloven. Maar hij bleef erbij. Hij leek bijna boos dat ik twijfelde aan zijn verhaal. Uiteindelijk bekende hij, maar het voelde niet als een overwinning. Meer als een zoveelste bewijs dat hij niet eerlijk tegen me kon zijn.
Ook op school kreeg ik steeds vaker te horen dat Chris dingen verdraaide
Hij vertelde zijn klasgenoten dat we op vakantie waren geweest naar een luxe resort, terwijl we die zomer gewoon thuis hadden doorgebracht. Zijn leugens waren niet eens altijd nodig of logisch. Ik vroeg me af waarom hij dit bleef doen. Wilde hij indruk maken? Voelde hij zich onzeker? Maar als ik hem ernaar vroeg, kreeg ik geen antwoorden.
De meest recente gebeurtenis spande de kroon
Chris had een verjaardag bij een vriendje en ik vertelde dat hij 5 euro uit mijn portemonnee mocht pakken om iets kleins te kopen. Ik had hem toestemming gegeven, dus ik dacht er verder niet over na. Toen ik later mijn portemonnee opende, zag ik dat er 20 euro miste. Toen ik hem ermee confronteerde, ontkende hij eerst alles. Pas na een uur gaf hij toe dat hij het had gepakt en een grote zak snoep had gekocht, die hij vervolgens met zijn vrienden had gedeeld. Ik voelde me verraden. Dit was niet zomaar een leugentje, dit voelde als diefstal, alsof hij niet begreep wat hij fout had gedaan.
Hoe was het zover gekomen?
Had ik iets gemist in zijn opvoeding? Was ik te streng geweest, of juist te soepel? Ik probeerde terug te denken aan momenten waarop ik hem had kunnen helpen, momenten waarop ik misschien niet goed genoeg had geluisterd. Maar telkens kwam ik uit op hetzelfde gevoel: machteloosheid.
Chris was een slimme jongen, dat wist ik
Hij had een geweldige fantasie en was creatief, maar hij gebruikte dat op een manier die hem alleen maar in de problemen bracht. Hoe kon ik hem laten inzien dat eerlijkheid belangrijk was? Hoe kon ik hem helpen zonder dat het voelde alsof ik constant op hem moest letten? Het leek alsof elke oplossing verder weg voelde naarmate de tijd vorderde.
Die ochtend, terwijl ik hem naar school bracht, keek ik naar hem
Zijn ogen, die ooit zo onschuldig hadden geleken, hadden nu iets ondeugends. Ik hield van hem, dat stond buiten kijf, maar ik wist dat ik dit niet alleen kon oplossen. Ik moest iets doen, maar wat? Voor het eerst voelde ik een knoop in mijn maag bij de gedachte dat ik misschien niet alles kon repareren wat er misging.
BEAU
