Vandaag zag ik een foto die mij de hele dag niet los heeft gelaten. Een moeder met haar slapende baby in haar armen en aan haar zijde een peuter: Een wachtende moeder met haar kinderen.
De foto is gemaakt op 16 oktober 1941. Op die dag werden alle Joden uit Lubny en omgeving (Oekraïne) opgeroepen zich te verzamelen om ‘herplaatst’ te worden. Zo’n 4500 Joodse mannen, vrouwen en kinderen meldden zich. Die 16 oktober, om 09:00 ‘s ochtends werden al deze mensen gesommeerd zich uit te kleden om daarna in groepjes van 35-40 mensen geëxecuteerd te worden door een vuurpeleton. De moeder op de foto en haar kinderen zijn, net als de andere miljoenen slachtoffers van de Holocaust, afgeslacht.
Nog geen 80 jaar geleden – niet zo lang geleden en niet zo ver weg – zijn miljoenen onschuldige mensen vermoord om hun afkomst. Er werd geen onderscheid gemaakt tussen mannen, vrouwen, baby’s of ouderen. Met geen woorden zijn de gruwelijkheden te beschrijven, maar wat heel belangrijk is om te realiseren is dat de Holocaust niet startte met de gaskamers, niet startte met moeders die met hun kinderen in hun armen geëxecuteerd werden. Het begon met politici die verdeeldheid creëerden “wij tegen zij”. Met onverdraagzaamheid naar bepaalde bevolkingsgroepen, met haat zaaien door middel van speeches, artikelen, verhalen. En pas op het moment dat mensen onverschillig en ongevoelig werden tegenover deze bevolkingsgroep kon het gaan afglijden naar een genocide.
Bewustwording
In Jemen lijden op dit moment 14 miljoen mensen aan hongersnood ten gevolge van een economische crisis. In Noord-Syrië zijn meer dan 130.000 mensen op de vlucht geslagen. In Darfur – Soedan is er sinds 2003 een genocide gaande: 500.000 doden en 2 miljoen vluchtelingen.
De cijfers zijn niet te bevatten en het is ook logisch dat wij hier ons geen voorstelling van kunnen maken. Wel is het heel belangrijk om te realiseren dat wij het geluk hebben gehad dat we op de juiste plek in de juiste tijd geboren zijn. Wanneer we terugpakken naar verdeeldheid, onverdraagzaamheid, het “wij tegen zij”-gevoel, is dit ook in Nederland zichtbaar; Die ‘gelukzoekers’ moeten vooral terug naar hun eigen land, “willen wij méér of minder Marrokanen?” en, een discussie die altijd racistische reacties uitlokt: Zwarte piet.
Onverdraagzaamheid heerst en het is ‘wij tegen zij’. Terwijl ‘wij’ ons niet beseffen wat een privilege het is dat wij ons geen voorstelling kunnen maken dat je met je gezin in een bootje stapt om uit je thuisland weg te vluchten, ons geen voorstelling kunnen maken van dat je door je afkomst als ‘minder dan’ wordt gezien, dat je – alleen maar door je huidskleur – een eeuwenoude geschiedenis hebt van onderdrukking en dat wanneer een karikatuur van deze onderdrukking op een kinderfeest rondloopt dit kwetsend is (yes, ik ben #teamregenboogpiet – unfollow me, I don’t care 🙋♀️).
Het privilege dat wij ons niet kunnen beseffen of voorstellen, is dus enkel omdat wij het ontzettende geluk hadden op een veilige plek en in een veilige tijd geboren te zijn waardoor wij niet veroordeeld of vervolgd zijn om onze afkomst. Om maar even een concreet voorbeeld te noemen over hoe cruciaal plek en tijd zijn: Als ik 80 jaar geleden op de plek had gewoond waar ik nu (veilig) leef was ik één van die moeders met haar kinderen in haar armen geweest. Laten we leren van de geschiedenis en laten we alsjeblieft elkaar gewoon blijven zien als wie we zijn – Niet wij, niet zij: Gewoon mens, net als alle anderen.
RENEE
